Dlaczego złoto i srebro to pieniądz?

Złoto i srebro od około 5000 lat są pieniądzem. Co sprawia, że akurat te metale zaskarbiły sobie względy nie tylko władców, pospolitych ludzi, ale i banków centralnych?

Od zarania dziejów ludzie potrzebowali pieniądza jako środka wymiany. W odległych czasach ludzie handlowali — wymieniali się — pospolitymi rzeczami, takimi jak muszle, jęczmień, sól, czy ziarna pieprzu. Problem z tego rodzaju pieniędzmi “towarowymi” polegał jednak na tym, że były niewygodne w użyciu jako środek wymiany ze względu na obawy dotyczące ich transportu, przechowywania, czy zepsucia.

Z biegiem czasu, to co dziś nazywamy metalami szlachetnymi ewoluowały jako optymalna forma pieniądza. Dlaczego ludzie wybrali akurat te konkretne metale jako pieniądze? Dlaczego nie wybrali miedzi (ta akurat jest pieniadzem zgodnie z prawem USA), żelaza lub przedmiotow niemetalowych? No cóż, materiał na pieniądz musi spełniać pewne wymagania, aby wyróżniał się jako użyteczna waluta.

Po pierwsze, nie może to być gaz — gazy są po prostu niepraktyczne jako środek wymiany. To natychmiast wyłącza wiele pierwiastków układu okresowego z rywalizacji jako pieniądze, podobnie jak i gazy szlachetne w prawej kolumnie tablicy Mendelejewa (tj. wodór, hel, azot, tlen, fluor, neon, chlor, argon, krypton, ksenon, radon).

Po drugie, nie może być reaktywny, czyli reagować z innymi pierwiastkami ani żrący. Wiele metali jest wysoce reaktywnych w kontakcie z powietrzem lub wodą – na przykład lit lub sód eksploduja w kontakcie z wodą. Czyste żelazo reaguje z tlenem, przez co rdzewieje. Własności “reakcyjne” wykluczają z rywalizacji blisko 40 kolejnych pierwiastków.

Po trzecie, nie możemy mieć radioaktywnych pieniędzy. Nie tylko promieniowanie byłoby potencjalnie śmiertelne, ale w końcu nasze pieniądze promieniując zamieniłyby się w zupełnie inne pierwiastki (np. uran w ołów) — co prawda trwałoby to długi czas. Eliminuje to kolejną znaczną liczbę pierwiastków.

Wreszcie materiał na pieniądz musi być rzadki (ale niezbyt rzadki). Każdy z około 30 pozostałych pierwiastków może stanowić przyzwoicie stabilną formę waluty, ale niektóre są po prostu zbyt powszechne lub zbyt rzadkie, aby mogły stanowić magazyn bogactwa i środek wymiany.

Na przykład miedź ma wszystkie właściwości pieniądza (chociaż z czasem pokrywa się patyną). Jednak jest to zbyt powszechny metal, aby mógł być używany jako jedyna metalowa waluta, ponieważ potrzebowalibyśmy ton fizycznego metalu nawet dla średniej wielkości transakcji. Tona miedzi kosztuje dzisiaj (31.10.2020 r.) około 26500 PLN, czyli za przeciętny nowy samochod trzeba by było “zapłacić” około trzema tonami miedzi.

Zostaje nam tylko pięć pierwiastków, które kwalifikują się jako pieniądz: złoto, srebro, pallad, platyna i rod. Nie jest zbiegiem okoliczności, że dziś ta grupa metali jest znana jako „metale szlachetne”, a każdy z tych metali bity jest przez rządy lub prywatne mennice jako produkty inwestycyjne. Wszystkie z nich można zakwalifikować jako pieniądze, ale rod, platyna i pallad zostały odkryte dopiero w ciągu ostatnich kilkuset lat (rod — 1803 rok, platyna — 1735 rok, pallad — 1803 rok), więc historycznie nie były używane jako pieniądz. Mogą być problematyczne w obróbce, gdyż mają bardzo wysokie temperatury topnienia (1500-2000 stopni Celsjusza).

Koniec końców zostaje nam złoto i srebro. Oba metale są niereaktywne i kowalne, dzięki czemu można je łatwo kształtować i przekształcać, a ponadto mają wszystkie inne właściwości pieniądza (wypunktowane poniżej). Ponieważ złoto i srebro znajdują się na każdym kontynencie zamieszkanym przez ludzi i wydobywa się je w odpowiedniej (ograniczonej) ilości, są one oczywistym wyborem na metale monetarne. Monety stopu złota ze srebrem są z nami od VI wieku p.n.e.

Złoto i srebro są pieniądzem, dlatego, że należą one do nielicznych metali występujących w układzie okresowym, które mają wszystkie właściwości pieniądza. Możemy do nich zaliczyć:

  • pieniądz jest środkiem wymiany
  • pieniądz jest jednostką miary wartości
  • pieniądz przechowuje wartość w czasie
  • pieniądz musi byc wymienialny
  • pieniądz musi być trwały (nieniszczeje i niezniszczalny)
  • pieniądz musi być przenośny
  • pieniądz musi być podzielny na mniejsze części
  • pieniądz musi być akceptowalny
  • pieniądz musi mieć limitowaną ilość
  • pieniądz musi być jednolity (każda jego jednostka może kupić tyle samo).

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.